Φυματίωση
Ξεκινά με βήχα. Στην αρχή είναι εύκολο να τον αγνοήσει κάποιος, αλλά σύντομα ο βήχας γίνεται πιο έντονος και ανησυχητικός. Τα ρούχα σας αρχίζουν να φαρδαίνουν καθώς το βάρος σας μειώνεται. Είστε υπερβολικά κουρασμένοι για να λειτουργήσετε κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά ο νυχτερινός σας ύπνος διακόπτεται καθώς ξυπνάτε λουσμένοι στον ιδρώτα. Αυτά είναι τα πιο συχνά σημάδια της φυματίωσης.1
Η ενεργός φυματίωση, μια λοίμωξη που προσβάλλει πιο συχνά τους πνεύμονες, μπορεί να προκαλεί έντονο φόβο και μεγάλη αναστάτωση, όμως, χάρη στη σύγχρονη ιατρική, μπορεί να ιαθεί. Η μεταδοτικότητα αυτής της λοίμωξης μπορεί να κάνει τους ανθρώπους που πάσχουν από αυτήν να αισθάνονται, και να είναι πραγματικά, απομονωμένοι από συναδέλφους, φίλους και αγαπημένα πρόσωπα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα άτομα με φυματίωση μπορούν να λάβουν αποτελεσματική θεραπεία και να συνεχίσουν τη ζωή τους.
Η φυματίωση είναι βακτηριακή λοίμωξη η οποία προκαλείται από έναν τύπο βακτηρίου που ονομάζεται Mycobacterium Tuberculosis (μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης) και μεταδίδεται με τον αέρα όταν ένα άτομο με φυματίωση των πνευμόνων ή του λάρυγγα βήχει, φταρνίζεται ή μιλά.1 Παρότι τα βακτήρια εισέρχονται μέσω των πνευμόνων, μετακινούνται σε διάφορα σημεία του οργανισμού, όπως οι νεφροί, ο εγκέφαλο ς ή η σπονδυλική στήλη, προκαλώντας ειδικά συμπτώματα ανάλογα με το σημείο στο οποίο εγκαθίστανται.2 Για παράδειγμα, ένα άτομο με φυματίωση σπονδυλικής στήλης μπορεί να αρχίσει να πονάει συχνά στη μέση και, εάν μείνει χωρίς θεραπεία, η λοίμωξη μπορεί να εξαπλωθεί και να καταστρέψει περισσότερα και πιο σημαντικά όργανα έως ότου, τελικά, ο οργανισμός καταρρεύσει εντελώς.3
Δύο είναι οι τύποι της φυματίωσης: η ενεργός φυματίωση, η οποία προκαλεί ορατά συμπτώματα, και η λανθάνουσα φυματίωση, η οποία δεν έχει συμπτώματα.3
Ποια είναι τα συμπτώματα της φυματίωσης;
Η ενεργός φυματίωση προκαλεί ενεργά ορατά συμπτώματα και εντοπίζεται πολύ πιο εύκολα. Τα συμπτώματα της ενεργού φυματίωσης συμπεριλαμβάνουν βήχα που διαρκεί εβδομάδες και μπορεί να συνοδεύεται από αιμόπτυση, πόνους στον θώρακα, έντονη νυχτερινή εφίδρωση, κόπωση, απώλεια βάρους, πυρετό, ρίγη και απώλεια όρεξης.3 Η ενεργός φυματίωση είναι μεταδοτική και μεταδίδεται όταν τα βακτήρια εξαπλώνονται στον αέρα με βήχα ή φτάρνισμα, ή ακόμη και με το γέλιο ή το τραγούδι.4
Η λανθάνουσα φυματίωση δεν εμφανίζει συμπτώματα ούτε είναι μεταδοτική, αλλά τα βακτήρια παραμένουν στον οργανισμό και μπορούν να ενεργοποιηθούν ανά πάσα στιγμή. Φανταστείτε τη λανθάνουσα φυματίωση ως ένα μη ενεργό ηφαίστειο. Όσο παραμένει αδρανές, είναι εντελώς ακίνδυνο. Μόλις, όμως, αρχίσουν οι πρώτοι θόρυβοι και εκλύονται καπνοί, η κατάσταση μπορεί να γίνει γρήγορα επικίνδυνη.4
Το αν θα εξεταστείτε για φυματίωση εξαρτάται ενδεχομένως από τα συμπτώματά σας. Ακολουθούν ορισμένες από τις πιο συνήθεις εξετάσεις ανάλογα με το είδος της φυματίωσης που μπορεί να έχετε.5
- Ενεργός πνευμονική φυματίωση:
- Ακτινογραφία θώρακος: Χρησιμοποιούνται εικόνες από τον θώρακα για να ελεγχθεί πιθανή επιδείνωση λόγω της φυματίωσης.
- Εξέταση φλεμάτων: Εξετάζεται δείγμα πτυέλου για τυχόν βακτήρια της φυματίωσης.
- Ενεργός εξωπνευμονική φυματίωση
- Αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία ή υπερηχογράφημα: Με τη χρήση ραδιοκυμάτων, οι γιατροί λαμβάνουν εικόνες από το εσωτερικό του σώματός σας.
- Ενδοσκόπηση: Ένας μακρύς, λεπτός σωλήνας με κάμερα στο άκρο του εισέρχεται μέσα από το στόμα σας ή άλλο φυσικό άνοιγμα, ανάλογα με την πιθανή θέση της φυματίωσης, προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχουν σημάδια φυματίωσης.
- Οσφυονωτιαία παρακέντηση: Λαμβάνεται μικρή ποσότητα νωτιαίου υγρού δειγματοληπτικά προκειμένου να διερευνηθούν τυχόν σημάδια βακτηρίων στον οργανισμό σας.
- Λανθάνουσα φυματίωση:
- Δοκιµασία Mantoux: Μικρή ποσότητα υγρού, που ονομάζεται φυματίνη PPD, χορηγείται με ένεση κάτω από το δέρμα. Εάν έχετε λανθάνουσα φυματίωση, θα εμφανίσετε μια δερματική αντίδραση, σαν μικρό, σκληρό, ερυθρό εξόγκωμα.
- IGRA: Γνωστή και με την πλήρη ονομασία της, η δοκιμασία απελευθέρωσης ιντερφερόνης-γ, ή IGRA, είναι μια εξέταση αίματος που μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς τη δοκιμασία Mantoux ή να πραγματοποιηθεί μεμονωμένα.
Πόσο συχνή είναι η φυματίωση;
Σε ολόκληρο τον κόσμο περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι προσβάλλονται κάθε χρόνο από φυματίωση,6 εκ των οποίων σχεδόν 280.000 ζουν στην Ευρώπη.7 Τα τελευταία χρόνια, το παγκόσμιο ποσοστό φυματίωσης μειώνεται κατά περίπου 2 % κάθε χρόνο, ενώ στην Ευρώπη η μέση ετήσια μείωση του ποσοστού συχνότητας της φυματίωσης ανήλθε σε 4,7 % από το 2008 έως το 2017.8 Παρότι ο αριθμός των κρουσμάτων μειώνεται και η λοίμωξη είναι ιάσιμη, η φυματίωση εξακολουθεί να αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από μία και μόνη λοίμωξη.9 Επιπλέον, το μυκοβακτηρίδιο μπορεί εύκολα να αναπτύξει ανθεκτικότητα στα (αντιβιοτικά) φάρμακα.
Ο καθένας μπορεί να προσβληθεί από φυματίωση, αν και ορισμένοι παράγοντες μπορούν να καταστήσουν έναν άνθρωπο πιο ευάλωτο. Όσοι υποσιτίζονται, πάσχουν από άλλη λοίμωξη που προσβάλλει το ανοσοποιητικό τους σύστημα, καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ ή καπνίζουν διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να εκδηλώσουν ενεργό φυματίωση.6
Θεραπεία και φροντίδα
Αν και τα συμπτώματα της φυματίωσης μπορεί να είναι ιδιαιτέρως τρομακτικά, η λοίμωξη, στον μεγαλύτερο βαθμό, μπορεί να ιαθεί εντελώς. Το θεραπευτικό σχήμα, το οποίο είναι το ίδιο για τη θεραπεία της λανθάνουσας φυματίωσης (η οποία δεν χρειάζεται πάντα θεραπεία) και της πνευμονικής ή εξωπνευμονικής ενεργού φυματίωσης, είναι συνδυασμός αντιβιοτικών. Η διαδικασία είναι μακρά. Κατά κανόνα, οι πάσχοντες από φυματίωση θα πρέπει να παίρνουν φάρμακα για 6 έως 12 μήνες10. Το ευχάριστο, όμως, είναι ότι η λοίμωξη είναι συνήθως μεταδοτική μόνο τις πρώτες εβδομάδες.
Μεταξύ του 2000 και του 2019, σχεδόν 60 εκατομμύρια ζωές σώθηκαν χάρη στα θεραπευτικά σχήματα για τη φυματίωση.6 Το πιο σημαντικό στη θεραπεία της φυματίωσης είναι η συνέπεια και η πειθαρχία. Θα αρχίσετε να αισθάνεστε καλύτερα μέσα σε λίγες εβδομάδες από την έναρξη της θεραπείας, αλλά μην θεωρήσετε ότι έχετε θεραπευτεί. Εάν σταματήσετε το θεραπευτικό σχήμα πρόωρα, διατρέχετε τον κίνδυνο να αναπτύξετε φυματίωση ανθεκτική στα φάρμακα. Αυτό το στέλεχος της λοίμωξης δεν θεραπεύεται με τα ίδια αντιβιοτικά που χρησιμοποιήσατε στο παρελθόν και μπορεί να απαιτούνται χρόνια πρόσθετης θεραπείας.11 Σε ορισμένα σοβαρά περιστατικά, είναι πιθανό να μην υπάρχει καμία διαθέσιμη θεραπεία.
Φροντίδα ασθενούς με φυματίωση
Το να μαθαίνει κάποιος ότι πάσχει από φυματίωση μπορεί να είναι μια εξαιρετικά δύσκολη εμπειρία που συνεπάγεται απομόνωση. Φανταστείτε να έχετε αίμα στα πτύελα όταν βήχετε, να μην μπορείτε να κοιμηθείτε, να αισθάνεστε ναυτία και να μαθαίνετε ότι είστε φορέας λοιμώδους νοσήματος και δεν θα μπορείτε να αλληλεπιδράτε με τα αγαπημένα σας πρόσωπα για εβδομάδες.3
Ακόμη και με την υπόσχεση της ίασης, τα αρχικά στάδια της φυματίωσης μπορεί να είναι σωματικά και ψυχολογικά εξαντλητικά. Όσοι πάσχουν από φυματίωση θα χρειαστούν την υποστήριξη των αγαπημένων τους προσώπων. Ως φροντιστές, πρώτη σας προτεραιότητα πρέπει να είναι η ασφάλειά σας. Άλλωστε, δεν μπορείτε να φροντίσετε κάποιον άλλον αν εσείς οι ίδιοι δεν αισθάνεστε καλά. Είναι σημαντικό να λαμβάνετε τις απαραίτητες προφυλάξεις, όπως είναι η χρήση μάσκας προσώπου και ο εξαερισμός των χώρων, για να διασφαλίσετε ότι θα παραμείνετε αρκετά υγιείς ώστε να προσφέρετε πολύτιμη υποστήριξη.12
Όσον αφορά τη φυματίωση, η προσήλωση στη θεραπεία είναι εξαιρετικά σημαντική. Εάν ένα αγαπημένο σας πρόσωπο πάσχει από φυματίωση, καθίστε μαζί του και σχεδιάστε ένα πρόγραμμα για να παρακολουθείτε τις θεραπείες του. Πρόκειται για μακροχρόνια διαδικασία. Το αγαπημένο σας πρόσωπο που πάσχει από φυματίωση μπορεί να αποθαρρυνθεί λόγω της διάρκειας του θεραπευτικού σχήματος ή να παρασυρθεί σε μια απατηλή αίσθηση σιγουριάς. Προκειμένου να τον υποστηρίξετε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, είναι σημαντικό να τον βοηθήσε τε να επεξεργαστεί τα συναισθήματα αυτά και να του υπενθυμίζετε τη μακρά, ευτυχισμένη και χωρίς φυματίωση ζωή που τον περιμένει μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας του.
Τι να ρωτήσετε τον γιατρό σας;
Ο κατάλογος που ακολουθεί περιλαμβάνει παραδείγματα ερωτήσεων που θα σας βοηθήσουν να ξεκινήσετε συζήτηση με τον επαγγελματία υγείας σας. Μπορεί να υπάρχουν κι άλλες σχετικές ερωτήσεις με βάση τα συμπτώματα, το στάδιο της νόσου και το ιατρικό ιστορικό σας που δεν παρατίθενται εδώ.
- Πώς θα μάθω ότι έχω φυματίωση;
- Τι μπορώ να κάνω για να βεβαιωθώ ότι δεν θα μεταδώσω αυτήν τη λοίμωξη;
- Πώς θα γνωρίζω ότι δεν είμαι πλέον μεταδοτικός/-ή;
- Πότε θα γνωρίζω αν η φυματίωση μου είναι ανθεκτική στα φάρμακα ή όχι, και ποιες είναι οι επιλογές μου σε περίπτωση που είναι;
- Εάν προσβληθώ από φυματίωση και θεραπευτώ, μπορώ να ξαναπροσβληθώ;
- Μπορώ να κάνω αλλαγές στον τρόπο ζωής μου για να επιταχύνω τη διαδικασία της θεραπείας μου;
- Υπάρχει διαφορά στη χρονική διάρκεια της θεραπείας εάν πάσχω από πνευμονική σε σχέση με εξωπνευμονική φυματίωση;
- Πόσο συχνά πρέπει να εξετάζομαι αν έχω λανθάνουσα φυματίωση;
- Ποια εξέταση συστήνετε για τη λανθάνουσα φυματίωση; Γιατί;
- Ποιες είναι οι ανεπιθύμητες ενέργειες της θεραπείας για φυματίωση;
Janssen & Φυματίωση
Αν και πρόκειται για μια νόσο που μπορεί να προληφθεί και να ιαθεί, η φυματίωση παραμένει η πιο θανατηφόρα λοιμώδης νόσος στον κόσμο. Ο αγώνας μας βασίζεται σε τρεις σημαντικούς πυλώνες: επέκταση της πρόσβασης στη θεραπεία, βελτίωση των υφιστάμενων συστημάτων υγείας ώστε να προσεγγίζουν τα άτομα χω ρίς διάγνωση και επιτάχυνση της έρευνας για θεραπεία της φυματίωσης.13 Στη Janssen, δεσμευόμαστε να συμβάλουμε στην αποτροπή των θανάτων οι οποίοι θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί και στην προστασία των μελλοντικών γενεών από αυτήν τη λοιμώδη νόσο.
Γλωσσάρι
- Mycobacterium tuberculosis (μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης): Ο τύπος του βακτηρίου που προκαλεί φυματίωση.
- Λανθάνουσα νόσος: Παρούσα αλλά χωρίς συμπτώματα και μη μεταδοτική.
- (Πολυ)-ανθεκτική στα φάρμακα: Ένας τύπος φυματίωσης που δεν ανταποκρίνεται στις συνήθεις θεραπείες.
- Πτύελο: Φλέγμα που εξέρχεται με τον βήχα και προέρχεται βαθιά από τους πνεύμονες.
- Εξωπνευμονική νόσος: Όρος που υποδεικνύει οποιοδήποτε άλλο σημείο εκτός των πνευμόνων.
- Συχνότητα: το ποσοστό των ατόμων ενός πληθυσμού που εκδηλώνουν μια πάθηση κατά τη διάρκεια συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος.